ΑΣκληπιείο Πάρκο Αθηνών: Υπηρεσίες Προληπτικής Ιατρικής

Παράμετροι σχεδίασης των Υπηρεσιών Προληπτικής Ιατρικής σε ένα Σύγχρονο Ασκληπιείο

Αντικείμενο	Το αντικείμενο των υπηρεσιών προληπτικής ιατρικής, υπό την συνήθη έννοια της πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης, περιγράφεται εκτενώς στη διεθνή βιβλιογραφία [1, 2, 3, 4]. Στα πλαίσια των Σύγχρονων Ασκληπιείων οι υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής διατηρούν το αντικείμενό τους, συνδυάζονται όμως με μεθόδους της Ιατρικής Πληροφορικής προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητά τους. Η τεχνολογία Ηλεκτρονικών Ιατρικών Φακέλων χρησιμοποιείται προκειμένου να διευκολυνθεί η καταγραφή, η ανάκληση και, κυρίως, η επεξεργασία των δεδομένων των πολιτών (ασθενών ή υγιών) που επισκέπτονται το Ασκληπιείο˙ η τηλεματική χρησιμοποιείται προκειμένου να καταστεί δυνατή η πρόσβαση στους φακέλους εξ’ αποστάσεως˙ η τεχνολογία των Συστημάτων Υποβοήθησης Διάγνωσης διευκολύνει την επεξεργασία των φακέλων με βάση ιατρικές οδηγίες και αυτοματοποιεί, εν μέρει, την πρόληψη.
Χρήστες	Χρήστες των υπηρεσιών προληπτικής ιατρικής είναι το ιατρικό προσωπικό των μονάδων που εντάσσονται σε ένα Σύγχρονο Ασκληπιείο. Οι ιατροί χρησιμοποιούν τα νέα μέσα προκειμένου να βελτιώσουν τις υπηρεσίες που ήδη παρέχουν στους ασθενείς τους, οι οποίοι είναι και οι τελικοί αποδέκτες του προκύπτοντος οφέλους. Ενώ την ευθύνη ενημέρωσης των φακέλων των ασθενών έχουν οι θεράποντες ιατροί τους, δεν συμβαίνει το ίδιο με τους υγιείς. Σε περίπτωση που αυτοί επισκέπτονται τον αρμόδιο κάθε φορά γενικό ή άλλο ιατρό για λόγους προληπτικούς, την ευθύνη δημιουργίας και ενημέρωσης των φακέλων τους έχει ο τελευταίος. Αν, ωστόσο, δεν συνηθίζουν τέτοιου είδους επισκέψεις, η δημιουργία/ενημέρωση των φακέλων τους από ιατρό καθίσταται αδύνατη. Στα Σύγχρονα Ασκληπιεία προτείνεται να χρησιμοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες προκειμένου να επιτραπεί στους υγιείς να δημιουργούν και να ενημερώνουν οι ίδιοι τους ιατρικούς φακέλους τους, και να λαμβάνουν εξατομικευμένες συμβουλές πρόληψης. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, χρήστες των υπηρεσιών προληπτικής ιατρικής είναι οι πολίτες που επισκέπτονται ένα Ασκληπιείο.
Αναζήτηση πληροφοριών	Κατά την αναζήτηση υπηρεσιών προληπτικής ιατρικής στον Παγκόσμιο Ιστό (WWW) εντοπίσθηκε μεγάλος αριθμός ιδιωτικών και δημοσίων φορέων που προκινούνται στον χώρο. Οι περισσότερες αυτών προσφέρουν υπηρεσίες στη συνήθη μορφή τους˙ οι ασθενείς πρέπει να επισκέπτονται τις ιατρικές εγκαταστάσεις των φορέων αυτών και να υφίστανται εκεί προληπτικούς ελέγχους. Παραδείγματα τέτοιων φορέων είναι τα ακόλουθα: - StarCare Family and Preventive Medicine (http://www.starcare.com/info.html) - Human Performance/Preventive Medicine (http://www.sport.ussa.edu/special/amc.htm) - Preventive Medicine Research Institute (http://www.ornish.com/about.html) - University of QueenLand, Department of Social and Preventive Medicine (http://spmed.uq.edu.au/orgstruct.htm) Κάποιοι φορείς προχωρούν ένα βήμα παραπέρα: Η American Heart Association παρέχει μέσω του Web Site (http://www.americanheart.org/) της πληροφορίες σχετικά με την πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Διαθέτει, επίσης, ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο μέσω του Internet, το οποίο μπορεί να συμπληρώσει κανείς και να λάβει εξατομικευμένες πληροφορίες σχετικά με τον κίνδυνο που διατρέχει να υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Το American Institute for Cancer Research (http://www.aicr.org/) περιέχει πληροφορίες σχετικές με την πρόληψη, τη διάγνωση και την αντιμετώπιση πολλών μορφών καρκίνου. Περιλαμβάνει πληροφορίες σχεδιασμένες για παιδιά και συνδέσμους σε ειδικά πακέτα λογισμικού και σε λεπτομερέστερες βάσεις πληροφοριών. Παρόλη την αφθονία πληροφοριών σχετικών με την προληπτική ιατρική, δεν εντοπίσθηκε καμία συστηματική προσπάθεια αντιμετώπισης του ζητήματος της πρόληψης στα πλαίσια ενός οργανωμένου χώρου, με τη βοήθεια τεχνολογιών όπως ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας και τα Συστήματα Υποβοήθησης Διάγνωσης.
Δεδομένα / Πληροφορίες	Οι υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής βασίζονται στην συλλογή ποικίλων δεδομένων που αφορούν στον τρόπο ζωής των ασθενών ή υγιών που επισκέπτονται ένα Σύγχρονο Ασκληπιείο, στο περιβάλλον τους, στην κατάσταση της υγείας τους, στους προσυμπτωματικούς ελέγχους που έχουν ή πρέπει να υποστούν, κ.ο.κ. Τα δεδομένα αυτά αποτελούν τμήμα των φακέλων υγείας. Ενδιαφέρουσα εφαρμογή αποτελεί το λογισμικό πρόγραμμα ΄΄ΑΘΛΟΣ΄΄ (Αθλητική Οργάνωση Σχολείων), όπου καταγράφονται οι σωματομετρικές παράμετροι και οι αθλητικές επιδόσεις των παιδιών. Το πρόγραμμα αποσκοπεί στην υπόδειξη παιδιών με μη φυσιολογική ανάπτυξη και στην παρότρυνση για βελτίωση των επιδόσεών τους .
Μέσα (Υλικό και Λογισμικό)	Λογισμικό Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΗΦΥ): για τη συλλογή, καταγραφή, ανάκληση και επεξεργασία των δεδομένων των ασθενών που επισκέπτονται τις μονάδες ενός Σύγχρονου Ασκληπιείου συνίσταται η χρήση λογισμικού Ηλεκτρονικού Ιατρικού Φακέλου. Η επιλογή του λογισμικού πρέπει να γίνει αφού ληφθούν υπόψη οι απαιτήσεις των μονάδων (αριθμός ασθενών, επιθυμητές λειτουργίες, κ.ο.κ.), οι διεθνείς προσπάθειες δημιουργίας μιας ενιαίας αρχιτεκτονικής Ηλεκτρονικών Ιατρικών Φακέλων, τα επιμέρους χαρακτηριστικά των διαθέσιμων στην αγορά λογισμικών, κ.ο.κ. Είναι σημαντικό το λογισμικό που θα επιλεγεί να είναι προσαρμόσιμο στις ανάγκες των μονάδων και να επιτρέπει τη μεταφορά φακέλων ή τμημάτων αυτών μεταξύ σταθμών εργασίας σε μικρή ή μεγάλη απόσταση. Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατή η ενιαία διαχείριση των φακέλων που δημιουργούνται/ενημερώνονται από τους εργαζομένους στις μονάδες του Ασκληπιείου, αλλά και η ανάπτυξη υπηρεσιών Τηλεϊατρικής. Κρίνεται σκόπιμο το λογισμικό ΗΦΥ να επιδέχεται διασύνδεση με Συστήματα Υποβοήθησης Διάγνωσης (βλ. παρακάτω). Η δυνατότητα διασύνδεσης με ευρύτερα πληροφοριακά συστήματα που θα λειτουργούν στις μονάδες ενός Ασκληπιείου (Πληροφοριακά Συστήματα Νοσοκομείων, ΠΣΝ) είναι επιθυμητή. Το λογισμικό ΗΦΥ πρέπει να προσαρμοστεί στις ιδιαιτερότητες κάθε μονάδος του Ασκληπιείου[1]. Εκπρόσωποι όλων των κατηγοριών του προσωπικού των μονάδων που εμπλέκονται στη χρήση του (Ιατροί, Νοσηλευτές, Διοικητικό προσωπικό, κ.ο.κ.) πρέπει να συνεργαστούν με ειδικούς στην προσαρμογή του λογισμικού, προκειμένου να καθορισθούν: ─ Οι παράμετροι που πρέπει να καταγράφονται σε κάθε φάκελο και ο καλύτερος τρόπος ομαδοποίησής τους, ώστε να διευκολύνεται η εισαγωγή δεδομένων ─ Οι διαφορετικοί τρόποι παρουσίασης των δεδομένων των φακέλων. Είναι, για παράδειγμα, απαραίτητο οι νοσηλευτές να έχουν άμεση πρόσβαση στις νοσηλευτικές πράξεις που έχουν γίνει σε έναν ασθενή. Οι ιατροί πρέπει να έχουν πρόσβαση στον πλήρη φάκελο, ωστόσο πολλές φορές είναι χρήσιμο να έχουν άμεση πρόσβαση σε συγκεκριμένες πληροφορίες, διασκορπισμένες στον φάκελο. Παράδειγμα τέτοιων πληροφοριών είναι η αγωγή που έχει λάβει ο ασθενής σε διαφορετικές ημερομηνίες. Κατά την προσαρμογή του λογισμικού πρέπει να καθορισθούν οι ομάδες αυτές των δεδομένων ─ Οι αναλύσεις που είναι απαραίτητο να γίνονται (παράδειγμα αναλύσεως είναι ο εντοπισμός των γυναικών μεταξύ 35 και 40 ετών που δεν έχουν κάνει μαστογραφία) Μία εκτενής παρουσίαση των ανωτέρω ζητημάτων είναι διαθέσιμη στο κείμενο «Ηλεκτρονικός Ιατρικός Φάκελος» [5]. Συστήματα Υποβοήθησης Διάγνωσης: Τα Συστήματα Υποβοήθησης Διάγνωσης αποτελούν εφαρμογές που επεξεργάζονται τα δεδομένα των φακέλων των ασθενών προκειμένου να παράσχουν στους χρήστες τους οδηγίες. Το διεθνές ερευνητικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται κατά τα τελευταία χρόνια στην ανάπτυξη Συστημάτων Υποβοήθησης Διάγνωσης ικανών να εφαρμόζουν στα δεδομένα των φακέλων των ασθενών Ιατρικές Οδηγίες (Medical Guidelines) και να κάνουν στους χρήστες τους υποδείξεις ανάλογες με το περιεχόμενο των Ιατρικών Οδηγιών (“ευφυείς” οδηγίες). Όσον αφορά στις υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής, τα Συστήματα Υποβοήθησης Διάγνωσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν, μεταξύ άλλων, για τον εντοπισμό προδιαθεσικών παραγόντων συγκεκριμένων νοσημάτων, για τον καλύτερο έλεγχο των προσυμπτωματικών ελέγχων που υφίσταται κάθε ασθενής και για τη διευκόλυνση της μελέτης των φακέλων των ασθενών και του, πιθανού, εντοπισμού νέων προδιαθεσικών παραγόντων. Κάθε μονάδα πρέπει να δημιουργήσει “ευφυείς” ιατρικές οδηγίες με αντικείμενο την πρόληψη, ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες της. Ιδιαίτερα χρήσιμα βοηθήματα κατά τη διαδικασία αυτή αναμένεται να είναι βιβλιοθήκες έτοιμων “ευφυών” οδηγιών, καθώς και συνήθεις ιατρικές οδηγίες που εκδίδονται από έγκυρους οργανισμούς, διαθέσιμες σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή. Περισσότερες λεπτομέρειες πάνω στο αντικείμενο καθώς και εκτεταμένες αναφορές διατίθενται στο κείμενο “Βελτίωση της ποιότητας των ιατρικών υπηρεσιών που παρέχονται στις Μονάδες Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης, με την χρήση Συστημάτων Υποβοήθησης Διάγνωσης” [6]. Λογισμικό Επικοινωνιών: η ενιαία διαχείριση όλων των φακέλων που δημιουργούνται/ενημερώνονται στα πλαίσια ενός Ασκληπιείου είναι προϋπόθεση της ορθής επικοινωνίας των πληροφοριών που αφορούν στους ασθενείς μεταξύ των διαφόρων λειτουργών που εμπλέκονται στη φροντίδα τους. Οι ιατροί που αντιμετωπίζουν έναν ασθενή, οι νοσηλευτές που αναλαμβάνουν τη φροντίδα του, οι υπάλληλοι που ρυθμίζουν το ασφαλιστικό / οικονομικό μέρος, κ.ο.κ. πρέπει να έχουν πρόσβαση στον ίδιο φάκελο, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους θέση μέσα στο Ασκληπιείο. Για το λόγο αυτό, πρέπει οι φάκελοι των ασθενών να είναι προσβάσιμοι από όλα τα τμήματα, όλων των μονάδων του Ασκληπιείου. Οι απαιτήσεις επί του δικτύου ενός Ασκληπιείου και επί του σχετικού λογισμικού επικοινωνιών που θέτει η αναγκαιότητα τούτη εξαρτώνται από το λογισμικό ΗΦΥ που θα χρησιμοποιηθεί. Διαφορετικά λογισμικά παρέχουν διαφορετικού βαθμού υποστήριξη λειτουργιών μεταφοράς φακέλων. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι οι ακόλουθες: 1. Το λογισμικό ΗΦΥ δεν έχει ενσωματωμένη δυνατότητα μεταφοράς φακέλων ή τμημάτων αυτών. Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει οι υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής να εμπλουτισθούν με λογισμικό επικοινωνιών ικανό να εξάγει φακέλους ή τμήματα αυτών από την βάση δεδομένων του Ασκληπιείου και να διαχειρίζεται όλες τις λεπτομέρειες της μεταφοράς τους 2. Το λογισμικό ΗΦΥ παρέχει όλες τις λειτουργίες που απαιτούνται για τη μεταφορά φακέλων ή τμημάτων τους μεταξύ δύο σημείων. Στην περίπτωση αυτή, αρκεί να χρησιμοποιηθεί βασικό λογισμικό επικοινωνιών (σε επίπεδο λειτουργικού συστήματος) συμβατό με το λογισμικό ΗΦΥ 3. Το λογισμικό ΗΦΥ υποστηρίζει τη δημιουργία κατανεμημένων φακέλων˙ οι φάκελοι αυτοί παρουσιάζονται ως ενιαίοι, αποτελούνται όμως από πολλά τμήματα, φυλασσόμενα σε διαφορετικούς υπολογιστές. Η συνένωση των τμημάτων αυτών γίνεται από το λογισμικό ΗΦΥ κάθε φορά που ανακαλείται ένας φάκελος. Στην περίπτωση αυτή, αρκεί να χρησιμοποιηθεί βασικό λογισμικό επικοινωνιών (σε επίπεδο λειτουργικού συστήματος) συμβατό με το λογισμικό ΗΦΥ Ενδεικτικά αναφέρεται το WWW site "Healthcare Information Systems Directory" (http://www.health-infosys-dir.com/CPRIP.html), το οποίο περιέχει αναφορές σε ορισμένα από τα διαθέσιμα λογισμικά ΗΦΥ καθώς και συνδέσμους σε σχετικές σελίδες στο Internet. Λογισμικό Διεπαφής: Οι λειτουργίες καταγραφής, ανάκλησης και επεξεργασία δεδομένων, που είναι και οι βασικές λειτουργίες που αφορούν στις υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής, ελέγχονται μέσα από την διεπαφή (Interface) του λογισμικού ΗΦΥ. Πρέπει, επομένως, αυτό να είναι σχεδιασμένο κατάλληλα ώστε να είναι εύχρηστο σε μη ειδικούς. Οι σχετικές προδιαγραφές περιγράφονται λεπτομερώς στα κείμενα [7, 8]. Ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να ληφθεί για την εισαγωγή δεδομένων στους φακέλους από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους (πολίτες). Εφόσον οι φάκελοι αυτών δεν ενημερώνονται από ιατρούς (βλ. ανωτέρω) αλλά από τους ιδίους, είναι απαραίτητο να σχεδιασθεί ειδικό λογισμικό διεπαφής, το οποίο θα τους επιτρέπει την εύκολη και γρήγορη προσθήκη βασικών παραμέτρων στο φάκελό τους. Το λογισμικό αυτό θα υποκαθιστά το, λιγότερο εύχρηστο, λογισμικό ΗΦΥ, προκειμένου να είναι απλό και εύχρηστο σε πολίτες. Κρίνεται σκόπιμο το απλοποιημένο αυτό λογισμικό διεπαφής να παραμείνει συμβατό με τις «ευφυείς» ιατρικές οδηγίες (βλ. ανωτέρω), έτσι ώστε κάθε φορά που οι πολίτες ενημερώνουν ή μελετούν τον φάκελό τους, να τους δίνονται εξατομικευμένες συμβουλές πρόληψης. Υλικό Κατά τη στιγμή της συγγραφής του παρόντος, τα διαθέσιμα λογισμικά ΗΦΥ προϋποθέτουν, στην πλειοψηφία τους, υπολογιστές με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: · Επεξεργαστής Pentium III 450Mhz · Σκληρός δίσκος 10GB · Μνήμη 128MB · Κάρτα ήχου · Κάρτα γραφικών 4MB · Κάρταδικτύουτύπου Ethernet Combo · CD ROM 32x Αν είναι επιθυμητό να ενσωματώνονται στους φακέλους των ασθενών ειδικοί τύποι δεδομένων, όπως ΗΚΓ, ακτινογραφίες και υπερηχογραφήματα, τότε πρέπει να χρησιμοποιηθούν και οι αντίστοιχοι τύποι συσκευών (ψηφιοποιητές ΗΚΓ, ψηφιοποιητές ακτινογραφιών, κ.ο.κ.). Σημειώνεται ότι η ύπαρξη των συσκευών αυτών δεν αφορά άμεσα στους τελικούς χρήστες του λογισμικού ΗΦΥ, στους ιατρούς, δηλαδή, και νοσηλευτές. Οι συσκευές ψηφιοποίησης ακτινογραφιών, για παράδειγμα, πρέπει να είναι εγκατεστημένες στο ακτινολογικό εργαστήριο των μονάδων˙ οι ακτινογραφίες ενσωματώνονται στους φακέλους των ασθενών από το προσωπικό του εργαστηρίου, ενώ οι τελικοί χρήστες έχουν πρόσβαση σε αυτές μέσω του λογισμικού ΗΦΥ, χωρίς να απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες από μέρους τους. Κρίνεται σκόπιμο το λογισμικό διεπαφής που απευθύνεται σε πολίτες να εκτελείται σε υπολογιστές που διαθέτουν οθόνες επαφής (touch screens), προκειμένου να είναι ευκολότερη η χρήση του από μη ειδικούς. Μέρος των δεδομένων των φακέλων των ασθενών αποκτώνται κατά τη λήψη του ιστορικού και την κλινική εξέταση, που διενεργούνται από τον ιατρό δίπλα στην κλίνη του ασθενούς. Διεθνείς προσπάθειες διευκόλυνσης των ιατρών-νοσηλευτών κατά την εισαγωγή δεδομένων στους φακέλους συγκλίνουν στην χρησιμότητα της ύπαρξης φορητών συσκευών καταγραφής. Τέτοιες μπορεί να είναι φορητοί υπολογιστές (notebooks), pen-based computers, ενώ οι πλέον σύγχρονοι palm-tops μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμοι. Εξάλλου, η τεχνολογία αναγνώρισης φωνής, η οποία επιτρέπει την υπαγόρευση των δεδομένων από τους ιατρούς/νοσηλευτές, συγκεντρώνει το ενδιαφέρον ενός μεγάλου αριθμού ερευνητικών ομάδων διεθνώς [11]. Το δίκτυο ενός Σύγχρονου Ασκληπιείου πρέπει να επιτρέπει την ταχεία μεταφορά φακέλων μεταξύ δύο οποιονδήποτε θέσεων. Ο χρόνος μεταφοράς των δεδομένων πρέπει να μην είναι μεγαλύτερος από λίγα δευτερόλεπτα, έτσι ώστε να μην αποσπάται το προσωπικό των μονάδων από το κύριο έργο του για μεγάλο χρονικό διάστημα. Προκειμένου να καθοριστεί η απαιτούμενη ταχύτητα του δικτύου του Ασκληπιείου πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ένας φάκελος μπορεί να περιέχει ογκώδη δεδομένα, όπως είναι οι ακτινογραφίες, τα υπερηχογραφήματα και τα βιο-σήματα. Πρέπει, εξάλλου, να προσδιοριστεί ο αριθμός των φακέλων που αναμένεται να μεταφέρονται ταυτόχρονα.
Προσωπικό	Στις υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής εμπλέκεται το προσωπικό των μονάδων των Σύγχρονων Ασκληπιείων (ιατροί, νοσηλευτές, διοικητικό προσωπικό, κ.ο.κ.). Για την ομαλή λειτουργία της υπηρεσίας είναι απαραίτητο να απασχολείται αποκλειστικά ικανός αριθμός ειδικών στην πληροφορική, ανάλογα με τον αριθμό των σταθμών εργασίας. Το προσωπικό αυτό θα είναι υπεύθυνο για τη συντήρηση των σταθμών εργασίας, για την αντιμετώπιση προβλημάτων, για την προσαρμογή του λογισμικού ΗΦΥ στις ανάγκες των μονάδων κ.ο.κ. Κρίνεται σκόπιμο να διαθέτουν γνώσεις: · Πληροφορικής γενικά · Δικτύων · Χρήσης και προσαρμογής του λογισμικού ΗΦΥ
Χώροι	Οι σταθμοί εργασίας όπου θα γίνεται η ενημέρωση των φακέλων πρέπει να βρίσκονται κοντά στα σημεία εργασίας του προσωπικού των μονάδων. Στα γραφεία των ιατρών, του διοικητικού προσωπικού και στο θάλαμο νοσηλείας πρέπει να βρίσκονται εγκατεστημένα τερματικά που θα παρέχουν πρόσβαση στους Ηλεκτρονικούς Ιατρικούς Φακέλους των ασθενών. Στους θαλάμους των ασθενών πρέπει να βρίσκονται εγκατεστημένα τερματικά, εκτός εάν προτιμηθεί η χρήση φορητών συσκευών καταχώρησης (βλ. παραπάνω). Ανάλογα τερματικά πρέπει να εγκατασταθούν στα εργαστήρια, στις ακτινολογικές μονάδες και στα άλλα τμήματα που πρέπει να έχουν πρόσβαση στους φακέλους των ασθενών. Η εγκατάσταση όλων των ανωτέρω δεν αναμένεται να επιβάλλει μετατροπές των υπαρχόντων χώρων. Η καταχώρηση/πρόσβαση στους φακέλους από υγιείς κρίνεται σκόπιμο να γίνεται στους ειδικούς χώρους που προβλέπονται για τις Υπηρεσίες Πληροφόρησης [9], με τις οποίες συνδέονται στενά οι υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής.
Πόροι	Το κόστος δημιουργίας μιας υπηρεσίας προληπτικής ιατρικής περιλαμβάνει το κόστος αγοράς των συσκευών (Υπολογιστών, ψηφιοποιητών, κ.ο.κ.) και του λογισμικού (Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας, Συστημάτων Υποβοήθησης Διάγνωσης, Διεπαφής). Αν δεν υπάρχει κατάλληλο λογισμικό διεπαφής διαθέσιμο στην αγορά ενδέχεται να απαιτηθεί η ανάθεση έργου σχεδιασμού και ανάπτυξής του. Το κόστος δημιουργίας του δικτύου δεν περιλαμβάνεται αποκλειστικά στη δημιουργία της υπηρεσίας, εφόσον θα καλύπτει και άλλες υπηρεσίες. Στο κόστος της προσαρμογής του λογισμικού και της συντήρησης της υπηρεσίας περιλαμβάνονται οι αμοιβές του υπεύθυνου τεχνικού προσωπικού (βλ. παράγραφο "Προσωπικό") και τα συμβόλαια συντήρησης του υλικού και του λογισμικού.
Ποιότητα	Τελικό κριτήριο της ποιότητας των υπηρεσιών προληπτικής ιατρικής είναι η εκτίμηση της συμμετοχής τους στη διαμόρφωση των δεικτών νοσηρότητας και θνησιμότητας, οι οποίοι άλλωστε αποτελούν και ένα από τα πλέον σημαντικά κριτήρια της προσφοράς οποιασδήποτε υπηρεσίας στην υγεία του πληθυσμού. Με δεδομένο ότι είναι μάλλον απίθανο οι υπηρεσίες αυτές να επηρεάσουν, στα αρχικά στάδια τουλάχιστον, τους δείκτες νοσηρότητας και θνησιμότητας σε εθνικό επίπεδο, προτείνεται η εκτίμηση της αποτελεσματικότητας τους να βασισθεί στον υπολογισμό αντιστοίχων δεικτών στο επίπεδο κάθε Ασκληπιείου. Οι τιμές των δεικτών πρέπει να υπολογισθούν προ της εφαρμογής των υπηρεσιών στην ηλεκτρονική μορφή τους. Μετά την εφαρμογή των υπηρεσιών νέου τύπου, οι τιμές των δεικτών πρέπει να εκτιμώνται κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Η σύγκριση των επιμέρους τιμών θα επιτρέψει την εξαγωγή σχετικών συμπερασμάτων. Υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής προσφέρονται ήδη στις επί μέρους μονάδες ή σε εθνικό επίπεδο με συμβατικό τρόπο. Έτσι, θα δοθεί η ευκαιρία στην υπεύθυνη ομάδα να εκτιμήσει την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών πρόληψης στη νέα, ηλεκτρονική, μορφή τους, έναντι της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών αυτών στη σημερινή τους μορφή. Πέραν του συνολικού κριτηρίου αξιολόγησης των υπηρεσιών, επιμέρους κριτήρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση συγκεκριμένων παραμέτρων τους. Παραδείγματα σημαντικών παραμέτρων είναι τα ακόλουθα: - Η ευκολία χρήσης της υπηρεσίας από μη ειδικούς (επαγγελματίες υγείας, υγιείς, ασθενείς) - Η διαθεσιμότητα της υπηρεσίας σε 24ωρη βάση - Ο χρόνος απόκρισης των επιμέρους λειτουργιών (δημιουργία, ανάκληση, ενημέρωση, επεξεργασία φακέλων, εκτέλεση "ευφυών" οδηγιών, κ.ο.κ.) - Η δυνατότητα πρόσβασης από διαφορετικά σημεία των Ασκληπιείων - Η ορθότητα των οδηγιών που παρέχουν τα Συστήματα Υποβοήθησης Διάγνωσης. Η παράληψη οδηγιών που θα έπρεπε να έχουν δοθεί Περισσότερες λεπτομέρειες διατίθενται στο [10].
Άλλα Θέματα	Στο μέτρο που οι υπηρεσίες προληπτικής ιατρικής σχετίζονται με την αγωγή υγείας, πρέπει να περιλαμβάνουν μεθόδους επικοινωνίας κατάλληλων πληροφοριών προς το κοινό. Για το λόγο αυτό πρέπει να λειτουργούν παράλληλα με υπηρεσίες πληροφόρησης.

Στρατηγική υλοποίησης

Οι σύγχρονες κοινωνίες αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις σε θέματα υγείας, οι οποίες είναι άμεσα αποτελέσματα της οργάνωσης των κοινοτήτων, των οικιστικών μονάδων, του τρόπου ζωής, της διατροφής, της μορφής και των συνθηκών εργασίας.

Η πρόληψη αναγνωρίζεται ως η καλύτερη μορφή αντιμετώπισης των προβλημάτων, ακόμα και από την εποχή του Ιπποκράτη, ο οποίος έλεγε: ΄΄καλύτερα να προλαμβάνεις παρά να θεραπεύεις΄΄. Σήμερα οι συνθήκες, τα μέσα και οι γνώσεις κάνουν τη πρόληψη εξαιρετικά ελκυστική και ιδιαίτερα αποτελεσματική. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η πρόληψη των ατυχημάτων και ιδιαίτερα για τα παιδιά, οι εμβολιασμοί, οι περιοδικοί προληπτικοί έλεγχοι υγείας (check-up), η εκστρατεία κατά των σημαντικών κινδύνων όπως το AIDS, το κάπνισμα, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, της ρύπανσης και της μόλυνσης του περιβάλλοντος, τα συντηρητικά στα τρόφιμα κλπ.

Παρά τα μεγάλα βήματα και τα σημαντικά αποτελέσματα (όπως αυτά πιστοποιούνται για παράδειγμα από την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και τη μείωση του επιπολασμού διαφόρων ασθενειών, μέχρι και την εξάλειψή τους, π.χ. ευλογιά) που έχουν επιτευχθεί, υπάρχουν ομάδες του πληθυσμού που έχουν περιορισμένη ή και καθόλου πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές, εξαιτίας παραγόντων όπως το ανεπαρκές εκπαιδευτικό επίπεδο, η φτώχια, οι κοινωνικές συνθήκες και συμπεριφορές, η έλλειψη ενημέρωσης και πληροφόρησης. Ίσως όλοι μας κάποια στιγμή ή κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι ανήκουμε σε μια ή περισσότερες από τις ομάδες αυτές.

Ωστόσο η σύγχρονες κοινωνίες μαστίζονται από πολλά και πολύπλοκα προβλήματα όπως είναι η χρήση εξαρτισιογώνων ουσιών, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η κακή διατροφή, η δραματική αύξηση ασθενειών που σχετίζονται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής (π.χ. καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνος, τροχαία ατυχήματα, επαγγελματικές ασθένειες). Τα προβλήματα αυτά επιδεινώνονται εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης και της κοινωνικής συμπεριφοράς που αναγκάζει ολοένα και μεγαλύτερους αριθμούς ηλικιωμένων ατόμων να διαβιούν μόνοι τους ή σε ιδρύματα.

Το μίγμα γίνεται σιγά-σιγά εκρηκτικό και απαιτεί ιδιαίτερα δύσκολους χειρισμούς και μέσα για την αντιμετώπισή του. Η σχετική αύξηση των δαπανών γίνεται ανυπόφορη.

Περιεχόμενο

Τα σύγχρονα Ασκληπιεία μπορούν να προσφέρουν πολλές υπηρεσίες σε όλες τις κατηγορίες των πολιτών με τη βοήθεια των τηλεματικών τεχνολογιών και σε συνδυασμό με τους γνωστούς σήμερα τρόπους. Η καταφυγή σε ειδικούς μπορεί να γίνεται μετά την ενημέρωση και πληροφόρηση του ενδιαφερομένου από τα ηλεκτρονικά μέσα. Σημαντικό επίσης είναι το γεγονός ότι οι υπηρεσίες αυτές θα προσφέρονται σε ένα κατάλληλο και ελπίζεται σχεδόν ιδανικό περιβάλλον, το οποίο θα ενθαρρύνει τον ενδιαφερόμενο και θα τον διευκολύνει στην αναζήτηση των υπηρεσιών και των πληροφοριών που επιθυμεί να αντλήσει.

Πληθώρα υπηρεσιών προληπτικής ιατρικής παρέχονται ήδη από τις μονάδες του Εθνικού Συστήματος Υγείας αλλά και από ιδιωτικούς οργανισμούς. Κάποιες από αυτές, όπως είναι η δοκιμασία (test) Παπανικολάου και η μαστογραφία, έχουν ενταχθεί πλέον στις συνήθεις πρακτικές˙ μετά από πολυετή ενημέρωση μέσα από προγράμματα αγωγής υγείας, ένα μεγάλο μέρος των μελών των πληθυσμιακών ομάδων που αφορούν επιλέγει να τις υφίσταται ανά προκαθορισμένα διαστήματα.

Άλλες υπηρεσίες παρέχονται από μεμονωμένους οργανισμούς, και βρίσκονται σε πειραματικά στάδιο, όσον αφορά είτε στο περιεχόμενο είτε στη μορφή τους. Η American Heart Association, για παράδειγμα, παρέχει μέσω του Internet μία υπηρεσία ελέγχου των προδιαθεσικών παραγόντων καρδιαγγειακών νοσημάτων εξ' αποστάσεως. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να λάβουν απλές, εξατομικευμένες συμβουλές σχετικές με την κατάσταση της υγείας τους.

Κρίνεται σκόπιμο το περιεχόμενο των υπηρεσιών προληπτικής ιατρικής που θα παρέχονται στα πλαίσια ενός Σύγχρονου Ασκληπιείου να βασισθεί στις υπάρχουσες υπηρεσίες. Ο τρόπος οργάνωσης και παροχής των υπηρεσιών αυτών ενδεχομένως θα πρέπει να μεταβληθεί, ώστε να ληφθούν υπόψη οι δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες Ηλεκτρονικών Φακέλων Υγείας, Συστημάτων Υποβοήθησης Διάγνωσης και Τηλεματικής. Μεταβολές μπορούν να γίνονται και στο περιεχόμενο των υπηρεσιών, προκειμένου να αντανακλώνται οι ακριβείς ανάγκες κάθε Ασκληπιείου. Τις μεταβολές αυτές πρέπει να προτείνει η Επιστημονική Επιτροπή κάθε Ασκληπιείου, αφού εξετάσει τις τρέχουσες πρακτικές, τις σχετικές διεθνείς οδηγίες και τις κατευθυντήριες γραμμές των αρμόδιων εθνικών φορέων.

Η επιλογή του περιεχομένου των υπηρεσιών Προληπτικής Ιατρικής θα γίνεται από την Επιστημονική Επιτροπή και την επιτελική ομάδα κάθε Σύγχρονου Ασκληπιείου, σε συνεργασία με το Επιστημονικό Προσωπικό των μονάδων υγείας που λειτουργούν εντός των ορίων του και με ανεξάρτητους φορείς που δραστηριοποιούνται στον χώρο της Προληπτικής Ιατρικής.

Κατάταξη και Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης

Η υλοποίηση υπηρεσιών προληπτικής ιατρικής προτείνεται να είναι τμηματική. Με τον τρόπο αυτό οι χρήστες θα οδηγηθούν σταδιακά από την παροχή των «κλασσικών» υπηρεσιών στην εκμετάλλευση των σύγχρονων τεχνολογιών, ενώ παράλληλα θα καλύπτεται ένα σταδιακά αυξανόμενο τμήμα των αναγκών των ιδίων αλλά και των πολιτών.

Η εγκατάσταση και λειτουργία των λογισμικών Ηλεκτρονικού Ιατρικού Φακέλου και Συστημάτων Υποβοήθησης Διάγνωσης μπορεί να είναι άμεση. Σύντομη μπορεί να είναι και η προσαρμογή αυτών στις ιδιαίτερες ανάγκες των μονάδων. Η εγκατάσταση δικτυακής υποδομής και η τηλε-συνεργασία μεταξύ μονάδων, υπό την έννοια της ανταλλαγής ιατρικών φακέλων, ιατρικών οδηγιών και άλλων πληροφοριών, αναμένεται να είναι περισσότερο χρονοβόρος. Τέλος, η δημιουργία ειδικών λογισμικών όπως το λογισμικό διεπαφής (βλ. Προηγούμενο πίνακα) αποτελούν αντικείμενο εξειδικευμένης μελέτης.

Η σύγχρονη εμπειρία καταδεικνύει ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην εισαγωγή των ανωτέρω τεχνολογιών στην καθ’ ημέρα πράξη αποτελεί η αρνητική στάση των επαγγελματιών υγείας. Για τον λόγο αυτό συνίσταται η δια νόμου επιβολή της τήρησης Ηλεκτρονικών Ιατρικών Φακέλων, καθώς και η παροχή οικονομικών ή άλλων κινήτρων.

Διαδικασία και Σχήμα Υλοποίησης

Το περιεχόμενο των υπηρεσιών προληπτικής ιατρικής θα είναι προφανώς το ίδιο για όλα τα σύγχρονα Ασκληπιεία. Επί πλέον οι πληροφορίες αυτές, μπορούν να παρέχονται σε κάθε άλλο επιθυμητό και κατάλληλα εξοπλισμένο σημείο. Αυτό σημαίνει ότι ουσιαστικά όλες οι μονάδες υγείας μπορούν να συνεισφέρουν υλικό για την ανάπτυξη του συστήματος. Θα απαιτηθεί η επιστημονική του αξιολόγηση και η προσαρμογή του στις ανάγκες και τις απαιτήσεις των διαφόρων ομάδων του πληθυσμού. Η διαδικασία αυτή δεν είναι απαραίτητο να είναι χρονοβόρα, εφόσον υπάρχει ο κατάλληλος σχεδιασμός για την δημιουργία του άμεσα απαραίτητου υλικού και η αποφυγή μη επιθυμητών αλληλοεπικαλύψεων και η κατάλληλη διαχείριση της όλης επιχείρησης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

[1] Τριχόπουλος Δ., “Επιδημιολογία – αρχές, μέθοδοι, εφαρμογές”, Παρισιάνος, 1982

[2] Κακλαμάνη Ε., Φραγκούλη Υ. (eds), «Προληπτική Ιατρική και Αγωγή Υγείας», Πασχαλίδης 1994

[3] Τριχόπουλος Δ., Τριχοπούλου Α., «Προληπτική Ιατρική – Αγωγή Υγείας, Κοινωνική Ιατρική, Δημόσια Υγιεινή», 1986

[4] Λινού Α., «Επιδημιολογία και Πρόληψη Επαγγελματικών Νόσων», Πασχαλίδης, 1993

[5] Δευτεραίος Σ., «Ηλεκτρονικός Ιατρικός Φάκελος», Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, 1999

[6] Δευτεραίος Σ., «Βελτίωση της ποιότητας των ιατρικών υπηρεσιών που παρέχονται στις Μονάδες Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης, με την χρήση Συστημάτων Υποβοήθησης Διάγνωσης», Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, 1999

[7] HERMES Deliverable 2.1

[8] HERMES Deliverable 3.1

[9] Korn K., "Voice recognition software for clinical use", J Am Acad Nurse Pract, 1998 Nov, 10:11, 515-7

[10] Rosenthal DF, Bos JM, Sokolowski RA, Mayo JB, Quigley KA, Powell RA, Teel MM, "A voice-enabled, structured medical reporting system", J Am Med Inform Assoc, 1997 Nov, 4:6, 436-41

[11] HERMES Deliverable 7.1

[1]Κρίνεται σκόπιμο ο γενικός σχεδιασμός του λογισμικού Ηλεκτρονικού Φακέλου υγείας να γίνει σε Εθνικό επίπεδο ή, αν αυτό δεν είναι δυνατόν, στο επίπεδο του συνόλου των Ασκληπιείων μίας χώρας. Ο συνολικός σχεδιασμός πρέπει να καθορίζει το ακριβές λογισμικό που πρέπει να χρησιμοποιείται, τα τεχνικά χαρακτηριστικά του, συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών που αφορούν στην υποστήριξη δικτύων και στη μεταφορά φακέλων, τη γενική δομή των φακέλων των πολιτών, το γενικό πλαίσιο των επεξεργασιών που θα γίνονται στους φακέλους, κ.ο.κ. Τη γενική αυτή δομή θα προσαρμόζει κάθε μονάδα στις ιδιαίτερες ανάγκες της, καθορίζοντας τη λεπτομερή δομή των φακέλων, τις λεπτομέρειες των επεξεργασιών, κ.ο.κ. Με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί ομοιογένεια ανάμεσα στους φακέλους που τηρούνται στα επιμέρους Ασκληπιεία, με αποτέλεσμα να είναι δυνατή η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ αυτών˙ παράλληλα, θα ικανοποιούνται οι ιδιαίτερες απαιτήσεις των επιμέρους μονάδων.

Ι. Διευθύνσεις στον Παγκόσμιο Ιστό - χαρακτηριστικά παραδείγματα υπηρεσιών Αγωγής Υγείας που μπορούν να ενσωματωθούν στο Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών

Α. Παραδείγματα υπηρεσιών & δικτυακών τόπων παροχής υπηρεσιών Αγωγής Υγείας που θα μπορούσαν να ενσωματωθούν άμεσα ή με κάποιες τροποποιήσεις σε ένα Νέο Ασκληπιείο

Τίτλος	Διεύθυνση	Περιγραφή	Σχόλια
Δίκτυο Σχολείων – Αγωγή Στοματικής Υγείας	http://www.dental.edu.gr/index_dynamic.html	Σκοπός του προγράμματος είναι να δημιουργήσει πιλοτικά ένα δίκτυο σχολείων (Λυκείων), μέσω του οποίου μαθητές και καθηγητές θα συντονίζουν τις δραστηριότητες τους και θα ανταλλάσσουν απόψεις και εμπειρίες για την Αγωγή Υγείας και την στοματική υγεία	Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές Λυκείου σε τέσσερα ελληνικά λύκεια, δύο στην Αθήνα και δύο σε απομακρυσμένες περιοχές (Σέρρες και Οινούσσες) και σε δύο Λύκεια στο Λονδίνο. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε είκοσι μαθητές από κάθε Λύκειο
Θέλω να ξέρω!	http://www.iwannaknow.org/	Δημιουργήθηκε για να ενημερώνει τους νέους γύρω από το σεξ και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως το AIDS	Πολλές και καλά δομημένες πληροφορίες γύρω από το sex που απευθύνονται σε νέους και νέες
Lifesaver	http://www.lifesaver.co.uk/	Παρέχει συμβουλές και υποστήριξη για τη διακοπή του καπνίσματος
Floss.com	http://floss.com	Παρουσιάζει και προτείνει ό,τι είναι κατάλληλο και σωστό για τα δόντια μας. Περιγράφει πώς να φροντίζουν τα δόντια και τα ούλα τους όλα τα μέλη της οικογένειας	Ένα πολύ καλό site, που δημιουργήθηκε από έναν εξέχοντα οδοντίατρο ελληνικής καταγωγής, τον PeterD. Vastardis, ο οποίος ζει και εργάζεται στην Αμερική
Τροχοπαιδεία	http://www.trohopedia.gr	Κυκλοφοριακή αγωγή και πληροφορίες για τα τροχαία ατυχήματα	Οι σελίδες της Τροχοπαιδείας προσφέρουν ενημέρωση για τα πλεονεκτήματα χρήσης κράνους και ζώνης με στόχο την ασφαλή οδήγηση και τη μείωση των ατυχημάτων
Better sleep	http://www.bettersleep.org	Συμβουλές για καλύτερο ύπνο και ξεκούραση	Στο site του BetterSleepCouncil υπάρχουν όλες οι συμβουλές για ύπνο που ξεκουράζει και αναζωογονεί
Do you see a baby in your future?	http://www.health.hamilton-went.on.ca/precon/smoking.htm	Πληροφορίες για τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνού στον άνθρωπο και ειδικότερα στη μητέρα και το έμβρυο	ΣελίδεςενημέρωσηςτηςκοινότηταςαπότοRegional Public Health Department of Hamilton-Went District, Canada
Advantages of Breast Feeding	http://www.geocities.com/Heartland/Ridge/8193/	Αναλυτικές πληροφορίες για τα πλεονεκτήματα της διατροφής των νεογνών με μητρικό γάλα έναντι του βιομηχανικού	Είναι μια συλλογή από πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τις μέλλουσες και νυν μητέρες από ιδιώτη
The Hidden Killers	http://hyperion.advanced.org/23054	Πληροφορίες για τους ιούς που απειλούν την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων, αλλά και για τους τρόπους άμυνας του οργανισμού μας.	Οι θανατηφόροι ιοί, είναι το αντικείμενο που εξετάζει αυτό το site, το οποίο δημιουργήθηκε από φοιτητές. Στο site των «κρυφών δολοφόνων» θα μάθετε ακόμα και για τη χρησιμοποίηση των ιών για στρατιωτικούς σκοπούς (βιολογικός πόλεμος), ενώ υπάρχουν και εκπαιδευτικά παιχνίδια και ένα εξειδικευμένο λεξιλόγιο
A prescription for Living	http://sln.fi.edu/biosci/healthy/healthy.html	Αγωγή Υγείας για υγιή καρδιά
The Health Adventure	http://www.health-adventure.com/	Αγωγή υγείας και Μουσείο Επιστημών	Απευθύνεται κυρίως σε μικρά παιδία
Τhe Hall of Health	http://www.hallofhealth.org	Aγωγή Υγείας και Μουσείο Επιστημών	Απευθύνεται κυρίως σε μικρά παιδιά. Διαθέτει ειδικές σελίδες για παιδιά με νοητικά προβλήματα και σωματικές αναπηρίες.
The Health Museum of Cleveland	http://www.healthmuseum.org	Αγωγή Υγείας, καλύπτοντας ταυτόχρονα θέματα από βασική ανατομία και φυσιολογία ως και υποστήριξη σε κακοποιημένες γυναίκες	Απευθύνεται κυρίως σε μικρά παιδία, οικογένειες αλλά και σε ενήλικες
Μuseum of Health and Medical Science	http://www.mhms.org	Mουσείο Ιατρικής	Απευθύνεται κυρίως σε μικρά παιδιά
American National Museum of Health & Medicine	http://www.natmedmuse.afip.org	Mουσείο Ιατρικής

Β. Δικτυακοί τόποι που προσφέρουν ενημέρωση για ιατρικά θέματα που αφορούν την κοινότητα

Τίτλος	Διεύθυνση	Περιγραφή	Σχόλια
Care & Health	http://www.care.gr	Ιατρικές πληροφορίες για το ευρύ κοινό	Ελληνικός τόπος με πολλά άρθρα από ειδικούς για συνήθη προβλήματα υγείας
Δίκτυα Πληροφόρησης σε θέματα Υγείας	http://www.nh.gr/CHIN/	Το site αυτό περιέχει πληροφόρηση και εκπαίδευση για θέματα υγείας, για το ΕΣΥ, την Ιατρική και την Τηλεϊατρική στην Ελλάδα. Περιέχει επίσης όλα τα νοσοκομεία της χώρας ενώ δίνει έμφαση στην πληροφόρηση για τον διαβήτη	Η δημιουργία του site έγινε από το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» (Τομέας Τεχνολογικών Εφαρμογών) στα πλαίσια του προγράμματος CHIN (Co-operativeHealthInformationNetwork) που χρηματοδοτείται μερικώς από την Ευρωπαϊκή Ένωση
HealthWay	http://www1.sympatico.ca/healthyway/	Ιατρικές πληροφορίες για το ευρύ κοινό	Ένα από τα πληρέστερα και απλούστερα healthsites στο Internet
Healthy Net	http://www.healthy.net	Ιατρικές πληροφορίες για το ευρύ κοινό	Το site αυτό, ένα από τα μεγαλύτερα του είδους του, αποτελείται από ένα σύνολο υπηρεσιών υγείας, οι οποίες συγκροτούν ένα εικονικό «χωριό», με στόχο να παρέχεται στον χρήστη ολοκληρωμένη πληροφόρηση για να κατακτά ένα όλο και καλύτερο επίπεδο ζωής
HealthLine	http://www.health-line.com	Ο τόπος του περιοδικού HealthLine είναι ένας καθημερινός οδηγός του "ευ ζην".	Περιέχει μικρές και χρήσιμες καθημερινές ιατρικές συμβουλές, όπως και πληροφορίες για σωστή διατροφή, περιποίηση σώματος και προσώπου
Discovery Health	http://www.discoveryhealth.com	Περιέχει χρήσιμες πληροφορίες για καλύτερη υγεία και άψογη φυσική κατάσταση. Ένας καθημερινός οδηγός υγείας	Υγεία για τον άνδρα, τη γυναίκα, τον ηλικιωμένο, το παιδί, πνευματική υγεία, εργασία και υγεία, εναλλακτική ιατρική, οδηγός διατροφής, fitnessclub, κέντρο υπολογισμού του φυσιολογικού βάρους, αποτελούν τις "περιοχές" που καλύπτει.
KidsHealth	http://www.kidshealth.org	Φτιαγμένο από τους ειδικούς του ιδρύματος Nemours, το KidsHealth έχει πληθώρα πληροφοριών για μολύνσεις, παιδική συμπεριφορά και συναισθήματα, διατροφή και fitness, αλλά και ευχάριστα παιχνίδια και ζωγραφιές.	Το tip της ημέρας παρέχει χρήσιμες συμβουλές, ενώ, μεταξύ των άλλων, υπάρχει και ένα πολύ καλό τμήμα συμβουλευτικής για εφήβους, που ασχολείται με θέματα όπως αθλητισμός, σεξουαλική συμπεριφορά, διατροφή, η ζωή στο σχολείο κλπ
VIRTUALpsych	http://www.virtualpsych.com/	Σελίδες με πληροφορίες για ψυχιατρικά προβλήματα	Απευθύνεται στο ευρύ κοινό και συμβουλεύει για προβλήματα όπως το άγχος και η κατάθλιψη
On Health	http://onhealth.com	Ιατρικές πληροφορίες για το ευρύ κοινό	Πολύ καλή ταξινόμηση και βάθος πληροφοριών
WebMD	http://www.webmd.com/	Ιατρικές πληροφορίες για το ευρύ κοινό αλλά και για τους επαγγελματίες της υγείας	Περιέχει όλες τις εξελίξεις στον τομέα της Υγείας και πληροφορεί με απλό και κατανοητό τρόπο το ευρύ κοινό για θέματα υγείας

ΙΙ. Διευθύνσεις στον Παγκόσμιο Ιστό - χαρακτηριστικά παραδείγματα εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που μπορούν να ενσωματωθούν στο Ασκληπιείο Πάρκο Αθηνών

Α. Προσχολική ηλικία – Μαθητές - Φοιτητές

Τίτλος	Διεύθυνση	Περιγραφή	Σχόλια
School.gr	http://www.school.gr	Ψηφιακό σχολείο στο Internet	Ελληνικό site
Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών	http://www.karditsa-net.gr/karditsa/ekfe/	Θέματα και δραστηριότητες σχετικά με την πειραματική διδασκαλία των φυσικών επιστημών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το ΕΚΦΕ Καρδίτσας λειτουργεί στο εργαστήριο του Χημείου του Πολυκλαδικού Λυκείου	Περιέχει πολλά πειράματα που μπορούν να κάνουν τα μικρά παιδιά, κατανοώντας εύκολα τους νόμους της Φυσικής
Μαθηματικά	http://www.mathematics.gr/	Σελίδες που απευθύνονται κυρίως σε μαθητές και τους βοηθούν να κατανοήσουν τα Μαθηματικά	Μέλη, Ιστορία, Βιβλία, Νέα, Τμήματα Μαθηματικών, Ύλη Σχολείων, Προβλήματα, Φροντιστήρια, Για Μαθητές, Επετηρίδα, Λεξικό, Software.
Μαθήματα Μητρικής Γλώσσας	http://members.tripod.com/~dimiko/index.htm	Μαθήματα Ελληνικών σε μετανάστες	Το Μάθημα Μητρικής Γλώσσας, προσφέρεται εδώ και χρόνια στη Γερμανία σε εθελοντική βάση, στα Ελληνόπουλα. Ένας από τους δασκάλους, που ζει και διδάσκει στο Λούντενσαϊντ, δημιούργησε αυτό το site για να παρουσιάσει το ΜΜΓ, αλλά και την ίδια την πόλη.
Κέντρο Εξ αποστάσεως επιμόρφωσης του Ελληνικού Παιδαγωγικού Ινστιτούτου	http://hdtc.pi-schools.gr/	Παρέχονται υπηρεσίες ενδοσχολικής και από απόσταση επιμόρφωσης στους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Β. Ιατρικό προσωπικό (μια μικρή μόνο αναφορά από την πολύ μεγάλη ποικιλία πληροφοριών για τους επαγγελματίες της υγείας)

Τίτλος	Διεύθυνση	Περιγραφή	Σχόλια
The Virtual Hospital	http://www.vh.org/	Eεκτεταμένες ιατρικές πληροφορίες που απευθύνονται τόσο στην κοινότητα όσο και στους επαγγελματίες της υγείας
Ιατρική.gr	http://www.iatrikh.gr	Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τους Έλληνες γιατρούς αλλά και για τους φοιτητές Ιατρικής	Περιέχει τις θέσεις των κενών αγροτικών, οι οποίες ανανεώνονται συχνά
Μednet	http://www.mednet.gr	Ευρετήριο ελληνικών ιατρικών sites, πληροφορίες για συνέδρια, ιατρικές εκδόσεις, ιατρική εκπαίδευση και πολλές άλλες δραστηριότητες

Λογισμικό

Υλικό

Προσωπικό

Χώροι

Πόροι

Άλλα Θέματα